Actinische keratosen

Actinische keratosen zien er gewoonlijk uit als ruwe plekjes op je huid. De kleur is meestal huidkleurig tot rood of bruin. De grootte kan wisselen van enkele millimeters tot enkele centimeters. De plekjes zitten vooral op aan de zon blootgestelde lichaamsdelen:

• Het gezicht,

• De (kale) hoofdhuid,

• De handruggen,

• De onderarmen,

• De scheenbenen en

• Het decolleté (de borst) bij vrouwen.

In het begin zijn de plekjes beter te voelen dan te zien. Mensen met actinische keratosen geven vaak aan dat op dezelfde plek steeds opnieuw harde schilfers ontstaan. Soms zijn de plekjes gevoelig als ze aangeraakt worden. Vaak zijn er meerdere plekjes te zien.

Je krijgt actinische keratosen door (overmatige) blootstelling aan de zon of de zonnebank. Naast de hoeveelheid zon die je hebt gehad, is het ook van belang wat voor type huid je hebt. Iemand met een lichte huid (blond/ rood haar en blauwe ogen) heeft meer kans op actinische keratosen dan iemand met een donkere huid en donker haar. Hoe ouder je bent, hoe meer kans je hebt op het krijgen van actinische keratosen. Tot 80% van de mensen boven de 60 jaar met een lichte huid heeft actinische keratosen.

Actinische keratosen worden normaal gesproken wel behandeld. Het kan voorkomen dat je samen met je arts besluit om de actinische keratosen niet te behandelen. Dit kan optreden wanneer je slechts weinig actinische keratosen hebt en deze ook zelf goed in de gaten kunt houden.

Redenen om actinische keratosen wel te behandelen:

• Je hebt er last van. Sommige mensen krijgen jeuk of een geïrriteerd gevoel. Anderen hebben er cosmetische klachten van.

• Je hebt veel actinische keratosen. Het hebben van actinische keratosen (en ook van andere tekenen van een zonbeschadigde huid zoals pigmentvlekken en diepe rimpels) is verbonden aan een hoger risico op huidkanker. Naar verwachting wordt door behandeling van de actinische keratosen het risico op ontwikkeling naar huidkanker verlaagd. Daarnaast kan huidkanker beter te herkennen zijn als de actinische keratosen behandeld zijn.

• Als je in de zon komt, bescherm je huid dan door het dragen van kleding en draag bijvoorbeeld een hoed of pet.

• Bescherm niet bedekte huid met een zonnebrandcrème van tenminste factor 30. Je kunt het beste in de ochtend voordat je kleding aantrekt, de zonnebrandcrème op de huid smeren. Op deze manier wordt verbranding van de huid bij de kledingrand voorkomen. Als je de hele dag buiten bent, is het verstandig om de crème vaker op de huid te smeren.

• Maak geen gebruik van een zonnebank en ga niet (overmatig) zonnen.

• Houd zelf je huid goed in de gaten.

Wanneer moet je naar je huisarts of dermatoloog: als een bestaande actinische keratose plek groter, dikker en/of pijnlijker wordt. Als je een (rood) bultje krijgt dat blijft groeien. Als je niet genezend wondje heeft. Goed om te weten: goedaardige plekjes horen na 6 tot 8 weken vanzelf over te gaan.

Soms kan er in een gebied van actinische keratosen huidkanker ontstaan. Meestal betreft dit een plaveiselcelcarcinoom. Deze vorm van huidkanker is meestal dikker en pijnlijker dan een actinische keratose en kan roder zijn, opengaan of bloeden. Daarnaast komen ook basaalcelcarcinomen voor.

Bij minder dan vijf actinische keratosen is het risico op ontstaan van een plaveiselcelcarcinoom ongeveer 1%, terwijl bij meer dan 20 actinische keratosen dit risico 20% is.